Nakayama Hakudo – kim był?

Historia odnotowuje tylko kilku mistrzów szermierki, którzy byli w takim stanie wpłynąć swoją osobą na całą generację polityków, wojska, policji, nauczycieli (wychowawców) i zwykłych ludzi jednocześnie. Mistrza, którego uczniowie (nawet jednodniowi) byli pod takim wrażeniem, że nawet po blisko siedemdziesięciu latach po jego śmierci potrafili drobiazgowo omawiać swoje z nim doświadczenia. Pierwszy w historii San-Dou-no-Hanshi¹ (三道の藩士).²³

• Dyrektor w Drugim Pokoleniu Yushinkan Dojo (道場) – miejsca treningów sportów walki. Szkoła Yushinkan ufundowana przez Negishi Goro, mieszcząca się początkowo w dzielnicy Nishi-Kanda (西神田) dystryktu Chiyoda miasta Tokio później przeniesiona do dzielnicy Yūtenji (祐天寺) dystryktu Meguro miasta Tokio (有信館道場の第二代館長).
• Dyrektor w Drugim Pokoleniu Kanto Ha Shindo Munen Ryu Kenjutsu (関東派神道無念流剣術の第二代目宗家).
• Twórca Musō Shinden Ryū Iaido (夢想神傳流居合道) i Nakayama no Jō (杖)- drewniany kij o przekroju koła wykorzystywany w sztukach walki (中山の杖).
• Kendo・Iaido・Jodo・San-Dou-no-Hanshi (剣道・居合道・杖道・三道の藩士).

Okres dzieciństwa i wczesnej młodości.

Nakayama Otsuyoshi (中山乙吉) urodził się w Imae, mieście Komatsu, prefekturze Ishikawa w 1873 roku (inne źródła podają lata 1872 i 1869) w rodzinie o korzeniach samurajskich jako 8 syn członka klanu Maeda⁴.
Gdy miał 5 lat jego rodzina przeniosła się do Nakacho w Toyama⁵, gdzie otworzyła małą restaurację yakitori⁶. Jako 8 latek Nakayama Otsuyoshi został zatrudniony jako pomoc kuchenna w miejscowym ryokanie⁷. Jeden z zarządzających Takazawa Toyoshi widząc chłopca bawiącego się bokkenem⁸ zrobionym z gałęzi zachęcił go do kształcenia się w sztuce szermierki. W wieku 11 lat młody Otsuyoshi dostał się do Saito Michinori dojo – szkoły szermierki Yamaguchi Ha Itto Ryu⁹ mieszczącej się w Hoshii-cho. Kształcił się pod różnymi nauczycielami do czasu gdy z Tokio przybył Hosoda Kenzo. Kenzo, nauczyciel w ramach wymiany między szkołami został skierowany do Toyama przez Ministerstwo Edukacji. Był członkiem Yushinkan Dojo (有信館道場), szkoły Shindo Munen Ryu¹⁰ prowadzonej przez Negishi Shingoro, który swoimi historiami i przemyśleniami na temat szermierki wywarł ogromny wpływ na Otsuyoshi kształtując jego światopogląd.

Początek dorosłego życia i ciężkiego treningu.

W 1891 roku Nakayama Otsuyoshi za zgodą rodziny ruszył do Tokio uczyć się kenjutsu¹¹.

Dzięki listowi polecającemu od Kenzo w wieku 19 lat został przyjęty do Shingoro Yushinkan. W tym czasie zmienił nazwisko na Hakudo (博道). Ciężko trenował, zachęcony przez Shingoro poznawał inne style, rozwijał się także pod względem literackim. Mordercza praca opłaciła się i Hokudo szybko awansował. W 1906 stoczył kilka pojedynków, które były charakterystyczne dla tego początkowego etapu jego rozwoju szermierczego. Na Dai Nippon Butokusai Enbu Taikai¹² pokonał Ozawa Jiro i Takano Shigeyoshi ze szkoły Hokushin Itto Ryu¹³, Koseki Kiyomasa ze szkoły Muhen Ryu¹⁴ oraz Sasaki Masanobu z Suifu Ryu¹⁵. W wieku 23 lat otrzymał Jun-Menkyo¹⁶, a gdy miał 27 lat otrzymał licencję Menkyo, Inkyo. Rok później przyznano mu tytuł Daihan (Aktywny Dyrektor), poślubił też córkę Shigoro i został adoptowany przez rodzinę Negishi. W związku z tym ponownie zmienił nazwisko, tym razem na Negishi Hakudo.

Szermierz podróżnik

W 1912 roku Shingoro wyznaczył Hakudo na swojego reprezentanta w komitecie odpowiedzialnym za stworzenie Dai Nippon Teikoku Kendo Kata¹⁷. Po rozstaniu się z rodziną Negishi (z powodów osobistych) wraz z żoną powrócił do rodziny Hakudo i zbudował własne dojo w Masagocho, oddziale Hongo (obecnie Bunkyo). Dostał również pozwolenie na używanie nazwy Yushinkan. Był w Japonii szeroko znany ze swoich umiejętności, jednak nadal podróżował po Japonii studiując różne szkoły walki m.in. Itto Shoden Muto Ryu, Ono ha Itto Ryu, Hokushin Itto Ryu, (Toda) Buko Ryu, Nen Ryu, Shinkage Ryu, Musashi Enmei Ryu, Jigen Ryu, Ichiden Ryu i Ooki-Isshin Ryu. W trakcie swoich poszukiwań odkrył dwie szkoły, które na zawsze zmieniły jego życie: Shinto Muso Ryu¹⁸ (神道夢想流) i Muso Shinden Eishin Ryu¹⁹ (無双神傳英信流).

Uczeń i Nauczyciel

W 1916 roku Hakudo poznał Tosa Eishin Ryu²⁰ dzięki Itagaki Taisuke (słynny mąż stanu i uczeń sensei Oe Masamichi). Hakudo uczył się Iai przed Shindo Munen Ryu, lecz miał uczucie, że czegoś mu brakuje. Początkowo udał się do sensei Oe Masamichi²¹ prosić o naukę, ale został odrzucony. Taisuke widząc jak bardzo Hakudo chce poznać styl przedstawił go nauczycielom Hosokawa Yoshimasa ze szkoły Muso Shinden Eishin Ryu (Shinmomura Ha Hasegawa Eishin Ryu) i Morimoto Tokumi ze szkoły Goto Ha Muso Jikiden Eishin Ryu²² (Tanimura Ha Hasegawa Eishin Ryu). Hakudo został zaakceptowany przez obu sensei co czyniło go pierwszym w historii człowiekiem z zewnątrz, który mógł się uczyć Tosa Eishin Ryu.

W roku 1920 Nippon Butokukai uhonorował go tytułem Hanshi zarówno w Kendo jak i Iaido. W 1922 uzyskał certyfikaty Menkyo Kaiden w Goto Ha Muso Jikiden Eishin Ryu od sensei Tokumi and Menkyo w Muso Shinden Eishin Ryu od sensei Yoshimasa.

W 1925 Hakudo został poproszony przez głównego instruktora szermierki Akademii Rikugun Toyama (szkoły wojskowej) o pomoc przy tworzeniu systemu Gunto Soho (軍刀操法), metody manipulowania mieczami wojskowymi. Hakudo badając problem wykształcił 5 stojących iai kata, które stanowiły podstawę Toyama Ryu Guntojutsu²³. W tym samym roku Hakudo wspierał Noma Seiji przy konstrukcji sławnego Noma dojo²⁴.

Narodziny Musō Shinden Ryū i współczesnego Kendo

W 1930 Butokukai wezwało Hakudo by po raz pierwszy w historii zademonstrował publicznie Muso Shinden Eishin Ryu. Hakudo miał jednak problem – nie mógł pokazywać stylu, bo nie otrzymał Menkyo Kaiden. Dlatego podczas pokazu zademonstrował sztukę jako ”Musō Shinden Ryū Battojutsu” (無双神伝流抜刀術).

W 1933 roku Hakudo zmienił strukturę tego czego nauczył się w Kochi²⁵ i stworzył Musō Shinden Ryū (夢想神伝流), w nazwie użył chińskich znaków oznaczających sen lub wizję.

W tym czasie Hakudo był świadkiem śmierci stylizowanego Gekiken²⁶ i narodzin współczesnego Kendo²⁷. Kendo stało się popularne i Hakudo dużo podróżował po Japonii ucząc tej dyscypliny. Wybuchła II wojna światowa.

Okres powojenny

W efekcie II wojny światowej sztuki walki zostały w Japonii zakazane i nauczanie ich napotkało ogromne trudności. Hakudo wraz z innymi mistrzami walczył o prawo do praktykowania sztuk walki. W końcu przy pomocy Sasamori Junzo, Kuroda Yasuji oraz Kunii Zenya wywalczono zniesienie nakazu. Jednak Hakudo musiał stawić czoło gorzkiej rzeczywistości – wielu uczniów nie przeżyło wojny a tylko niewielki procent pozostałych wrócił ćwiczyć. Budo zaczęło upadać. Hakudo czuł, że nadeszła pora na zmiany. Przystosował więc Muso Shinden Ryu tak by służył ogółowi. Jego celem było zmniejszenie agresywnej natury kata i uwypuklenie duchowej strony ryu.

Człowiek nazywany “Ostatnim (Prawdziwym) Mistrzem Sztuk Walki” (最後の武芸者) umarł w 1958 roku w wieku 85 lat. Dziedzictwo Hakudo przejął jego syn Nakayama Zendo.

Powyższy artykuł jest próbą przybliżenia sylwetki Nakayama Hakudo dla osób ćwiczących Iaido w Polsce. Dziękujemy twórcom artykułu pt.: “A Lineage all but Forgotten: The Yushinkan (Nakayama Hakudo)” za ich czas i pracę oraz zapraszamy na ich stronę w języku angielskim. kenshi247.net.

Artykuł opracowała i przetłumaczyła Olimpia Bielecka.